Annie is een van de 3 coördinatoren van de landelijke UWV maatwerkplaats. In november ‘20 startte het UWV met dit initiatief. Ruim 200 cases zijn door collega’s aangemeld, waarvan ongeveer twee derde is opgelost. Vaak lukt dit binnen een paar weken. De niet opgeloste cases lopen nog, die zijn ingewikkelder en kosten meer tijd. Niet altijd kan een zaak worden opgelost.
Professionele ruimte
De werkwijze is simpel: iemand brengt een casus in de maatwerkplaats waar hij professionele buikpijn van krijgt. Annie: “Samen bespreken we wat het probleem is. De eerste stap is dan om te kijken of het kan worden opgelost met een goed gesprek. Als dat niet kan, dan kijken we welke partijen we nog meer nodig hebben om tot een oplossing te komen.” In eerste instantie is er vaak binnen UWV nog winst te halen, maar soms gaat het ook om andere partijen, zoals een gemeente. “Het eerste uitgangspunt is: The Whole System in the Room. Alleen als je alle partijen aan tafel hebt kun je tot een oplossing komen. En de tweede: de inbrenger van de casus blijft eigenaar. Zo krijgen de collega’s meer professionele ruimte en vergroten ze hun netwerk. Uiteindelijk moet de denkwijze van de maatwerkplaats onderdeel worden van het normale werk.” In de regio’s werken ze samen met arbeidsdeskundigen, zoals Miriam van Tijn in Zuidoost Brabant en senior medewerkers uit alle divisies van UWV. “We willen vooral aan de gang, zoveel mogelijk collega’s betrekken bij de maatwerkplaats”, zegt Miriam enthousiast. “Deze manier van kijken maakt dat we ons werk veel beter kunnen doen.
Perspectief cirkel
“Omdat UWV een uitvoeringsorganisatie is, zijn we gewend om vanuit de wet te handelen,” vervolgt Miriam. “Soms hebben verschillende divisies tegengestelde doelen op grond van de toepasselijke wetgeving. Het gebeurt regelmatig dat iedereen goed bezig is vanuit zijn functie, maar dat we het belang van onze klant daarmee niet dienen. Nu hebben we de ruimte om anders te kijken.” Maatwerkplaats gebruikt de methodiek van de perspectief cirkel. Natuurlijk moeten ze nog steeds voldoen aan de wet, dat is het juridisch perspectief. Miriam: “Maar we hebben ook een maatschappelijke opdracht. We vragen ons vanuit dat perspectief af wat er gebeurt als we niets doen. Mensen kunnen steeds dieper in de problemen komen, en daar heeft helemaal niemand wat aan. Het derde is het economische perspectief. Onze missie is zorgen voor inkomenszekerheid en dat mensen meedoen in de maatschappij. Dit kan door stress lastig zijn en als wij die stress verergeren maken we het nog lastiger. Daar moeten we ons van bewust zijn.” Annie geeft een voorbeeld uit de praktijk: “Ontvang je een ww-uitkering, dan moet je ingeschreven zijn bij een gemeente. Anders stopt de uitkering. Een collega van het werkbedrijf krijgt geen contact met een klant en gaat op onderzoek uit. Deze meneer blijkt bij de GGZ in behandeling en op zijn signaal neemt de GGZ polshoogte. Hij blijkt erg eenzaam en hij opent zijn post niet. De aandacht doet hem goed. Hij krijgt hulp bij de inschrijving en ontvangt de uitkering met terugwerkende kracht. Daarna kunnen we hem ook verder begeleiden bij zijn participatie."
Bedoeling
“De sollicitatieplicht is een ander voorbeeld. Voldoe je niet aan de voorwaarden, dan wordt je ww-uitkering met 25% gekort. Een uitkeren medewerker krijgt een signaal om deze maatregel toe te passen en deze collega besluit om samen met 3 anderen de complete situatie in kaart te brengen. Het gaat om een alleenstaande werkeloze vader van 2 kinderen die dreigt uit zijn huis te worden gezet. Zijn hoofd staat helemaal niet naar solliciteren. Als je alleen naar het juridische deel kijkt, dan moet er gekort worden. Maar de bedoeling van de wet is mensen te motiveren om aan de slag te gaan! Hier bereiken we dat juist niet. Dus hebben we met deze vader contact gezocht en hebben we goede afspraken gemaakt met alle betrokken instanties. De gemeente is nu aan zet om eerst de kans op werk te vergroten en er is schuldhulpverlening geregeld. De maatregel wordt niet opgelegd."
Transparant
Alle drie de perspectieven wegen even zwaar in de zoektocht naar een oplossing. De ervaring leert dat er best veel ruimte is in de wet- en regelgeving, meer dan collega’s soms denken. “En vergeet ook niet de algemene beginselen van behoorlijk bestuur”, vult Annie aan. “Een kleine fout hoort een klein effect te hebben. Maar als een verkeerd vinkje -wat iedereen kan gebeuren- ervoor zorgt dat je ineens een heel groot bedrag moet terugbetalen, dan is dat niet evenredig. Het kan juridisch dan wel juist zijn, maar je kunt met goede argumenten prima tot een andere beslissing komen. Die beslissingen zijn altijd transparant en goed uit te leggen. Je kunt op de tekentafel nooit helemaal bedenken hoe wetten en regels uitpakken in de praktijk. Maar wij kunnen via de maatwerkplaats wel informatie verzamelen over waar een wet knelt. Daar zullen we de politiek en het ministerie van sociale zaken zeker op attenderen. We verwachten ook van de politiek dat ze iets met deze signalen doen. Natuurlijk zijn niet alle situaties op te lossen. Maar als we niet alleen naar de letter, maar ook naar de bedoeling van de wet kijken, gebeurt het niet snel dat we helemaal niets kunnen doen.”